Aan het eind van 2019 zijn we niet echt overspoeld met positieve berichtgeving over de zorg. Het CPB heeft berekend dat de Nederlandse overheid in 2025 16 miljard euro tekort komt op de begroting. De grootste oorzaak: hogere zorgkosten veroorzaakt door de vergrijzing. En eerder vertelde het CBS al dat we in 2019 in ons land een record van 100 miljard aan zorg uit hebben gegeven. Wat betekenen al die duizelingwekkende cijfers voor onze toekomst? En kunnen we in 2020 iets doen om het tij te keren?

De signalen van het afgelopen jaar laten er geen twijfel over bestaan: het plafond van het huidige zorgsysteem is bereikt. Verder oprekken gaat gewoon niet meer. Wachtlijsten, patiëntenstops, rode cijfers voor ziekenhuizen, stakend personeel en ga zo maar door. Dan hebben we het (hoe bizar ook eigenlijk) niet eens over de patiënt gehad. Maar ondanks alle problemen, zie ik licht aan het einde van de tunnel. Er liggen sowieso drie grote kansen voor ons.

1: Data
Om te beginnen is er een groot kapitaal dat nu nog allesbehalve optimaal benut wordt. We kunnen zelfs nog niet bevatten hoe groot de impact ervan kan zijn. Ik heb het over data. Waar kan data ons bij helpen? Natuurlijk bij het inregelen van de zorgprocessen zelf. Data zorgt voor voorspelbaarheid en draagt bij aan een effectieve bijdrage van mens en machine. Tegelijkertijd biedt data transparantie qua kosten, investeringen en uitgaven. Dit kan zelfs grote, niet-winstgevende zorgorganisaties omturnen in gezonde ondernemingen. En niet minder belangrijk, het draagt bij aan het verbeteren van het werkklimaat voor al die toegewijde zorgprofessionals. Ook zorginhoudelijk biedt data de doorbraak naar betere vooruitzichten. Door data over ziektebeelden (vanzelfsprekend anoniem) te koppelen, worden grotere verbanden zichtbaar. Dat helpt zowel bij het vroegtijdig opsporen, de diagnose van aandoeningen, als bij het voorspelbaar maken en voorkomen ervan. Data kan een preventieve functie vervullen. Zeker wanneer mensen op individueel niveau toegang hebben tot hun eigen gezondheidsgegevens. Op deze manier helpt data om gezonder te leven, eten en bewegen. Een eigen gezondheidspaspoort is voor de zeer nabije toekomst wellicht ambitieus, maar ik geloof er zeker in dat dit mensen stimuleert om meer zelf de regie te nemen over hun gezondheid. Het gaat nog even duren voordat de kracht van data maximaal benut wordt, die revolutie komt niet in een jaar tot bloei. Maar feit is wel dat data impact gaat hebben op alles en iedereen. Daar kunnen we zeker de vruchten van plukken.

2: As-a-Service
Er is nog een andere ontwikkeling die op korte termijn het verschil kan maken voor de zorg. Het feit dat as-a-Service (aaS) steeds meer gemeengoed wordt. Voor consumenten en in het bedrijfsleven is het al de normaalste zaak van de wereld. Van Netflix tot data in de cloud, of zelfs een wasmachine of het maatwerkpak dat je gebruikt en daarna weer teruggeeft aan de producent die het weer opknapt, recyclet en opnieuw verkoopt. Ook in de zorg liggen hier kansen. Waarom zou je een apparaat kopen, op je balans zetten en gebruiken totdat het is afgeschreven, als je ook kunt gaan voor een pay-per-use-model en zo steeds toegang hebt tot de nieuwste innovaties en tegelijkertijd minder druk hebt op je liquiditeit?

3: Efficiency
Een derde kans voor 2020 en de jaren daarna zie ik in efficiency, dat hand in hand gaat met verduurzaming en kostenreductie. Het is geen groot nieuws wellicht, maar het maakt het thema niet minder relevant. De hoeveelheid ge- en verbruiksmaterialen (de zogenaamde consumables) in de zorg is gigantisch. Dat kan efficiënter en nadrukkelijk ook duurzamer. Als wachten op de producenten te lang duurt, moeten de zorgprofessionals hier zelf mee aan de slag gaan en druk uitoefenen op de keten. Plastic is in dat kader ook een issue. Net als de hoeveelheid eten die dagelijks wordt weggegooid. Of de kosten met betrekking tot afwalwaterscheiding. Verduurzaming is een must. Niet alleen omdat onze wereld het simpelweg nodig heeft, maar ook omdat financiers steeds strengere eisen stellen op dit gebied. Wil je als ziekenhuis of zorginstelling nog kunnen aankloppen voor een lening, dan zal je dit aantoonbaar op orde moeten hebben.